اعاده دادرسی از احکام قطعی دادگاه در امور کیفری
ارای صادره از محاکم قضایی پس از قطعیت قابل اجرا است؛ با این وصف موارد زیادی پیشامد نموده که در جریان رسیدگی به پرونده به برخی دلایل و مدارک توجه نشده است یا ادله ای پس از صدور حکم قطعی به دست آمده است که بی‌گناهی یک محکوم را ثابت می‌کند؛ آیا امکان بازنگری در حکم کیفری صادره در محکومیت شخص وجود دارد؟
اعاده دادرسی از احکام قطعی کیفری، به دو طریق امکانپذیر است:
- درخواست اعمال ماده 474 از قانون آیین دادرسی کیفری
- اعاده دادرسی موضوع ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری، در دیوانعالی کشور صورت می‌گیرد.
- جهات اعاده دادرسی ماده 474، محدود به 7 مورد است که کاربردی ترین آنها عبارتند از:
- در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است.
- پس از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی‌گناهی محکوم علیه یا عدم تقصیر وی باشد.
- عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی است.
- اعاده دادرسی در دیوانعالی کشور صرفا از شخصی که محکومیت کیفری یافته است یا دادستان، پذیرفته می‌شود و شاکی ( بزه دیده) حق اعاده دادرسی ندارد.
- مدت این اعاده دادرسی محدود به 20 روز ( برای اشخاص حاضر در ایران)، از زمان صدور حکم قطعی یا تحصیل مدرک یا رای جدید در اثبات جعلیت یا خلاف واقع بودن شهادت شهود است.
- اعاده دادرسی موضوع ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری
ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، یک طریق فوق العاده دیگر برای اعاده دادرسی پیشبینی نموده است که با تجویز ریاست قوه قضاییه انجام می‌شود. این اعاده دادرسی؛
- محدود به احکام و آرای محکومیت نیست؛ بلکه هم شاکی و هم محکوم حق درخواست نمودن آن را دارند.
- محدود به مواردی است که آرای صادره خلاف شرع بین باشند.
- محدودیت زمانی برای طرح درخواست ندارد.
- دو مرحله ای است و پس از تجویز ریاست قوه قضاییه، شعب ویژه دیوانعالی کشور رسیدگی مجدد می‌کنند.
- با توجه به اینکه معمولا قبل از تجویز نهایی ریاست قوه قضاییه، سه نفر از کارشناسان ( قضات منتخب دیوانعالی کشور) پرونده را مطالعه و راجع به خلاف شرع بین بودن اظهارنظر می‌کنند، نسبت به اعاده دادرسی موضوع ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری به نحو قابل توجهی طولانی‌تر است.
مهم: در اعاده دادرسی، به ویژه در اعاده دادرسی موضوع ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، تنظیم درخواست و لایحه به نحوی که با جهات قانونی مطابقت داشته باشد و موارد خلاف شرع را در اعمال ماده 477 تشریح نماید، مهمترین اقدامی است که باید صورت گیرد و حتما توصیه می‌شود از وکیل و مشاور حقوقی در تنظیم اعاده دادرسی کمک گرفته شود.
