اعاده دادرسی از احکام قطعی دادگاه در امور مدنی
اعاده دادرسی از احکام قطعی دادگاه در امور حقوقی، به دو طریق امکانپذیر است:
- درخواست اعمال ماده 426 از قانون آیین دادرسی مدنی
- اعاده دادرسی موضوع ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی، در دادگاه صادرکننده حکم قطعی صورت می‌گیرد.
- جهات اعاده دادرسی ماده 426، محدود به 7 مورد است که عبارتند از:
- موضوع حکم مورد ادعای خواهان نبوده باشد.
- حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد.
- وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد.
- حکم صادره با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن، که قبلا توسط همان دادگاه صادر شده است متضاد باشد بدون آن که سبب قانونی موجب این مغایرت باشد.
- طرف مقابل درخواست کننده اعاده دادرسی حیله و تقلبی به کار برده که در حکم دادگاه موثر بوده است.
- حکم دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم جعلی بودن آنها ثابت شده باشد.
- پس از صدور حکم، اسناد و مدارکی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارک یاد شده در جریان دادرسی مکتوم بوده و در اختیار متقاضی نبوده است.
- اعاده دادرسی موضوع ماده 426 صرفا نسبت به احکام (و نه قرارها) قطعی امکانپذیر است.
- مدت این اعاده دادرسی محدود به 20 روز ( برای اشخاص حاضر در ایران)، از زمان صدور حکم قطعی یا تحصیل مدرک یا رای جدید در اثبات جعلیت یا اثبات حیله و تقلب است.
- طرح اعاده دادرسی به دلیل حیله و تقلب یا اثبات جعلیت نیاز به صدور رای قطعی دادگاه در اثبات آن دارد.
- در رویه قضایی اگر پس از صدور حکم قطعی مدرک تازه ای ایجاد شود، ولی تاریخ ایجاد یا صدور آن جدید باشد و مربوط به زمان قبل از صدور حکم قطعی نباشد، در زمره موارد اعاده دادرسی نیست ( سند باید در زمان دادرسی موجود بوده ولی در اختیار شخص متقاضی اعاده دادرسی نبوده باشد).
- اعاده دادرسی موضوع ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری
ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، یک طریق فوق العاده دیگر برای اعاده دادرسی پیشبینی نموده است که با تجویز ریاست قوه قضاییه انجام می‌شود و به آرای حقوقی نیز تسری یافته است. این اعاده دادرسی؛
- محدود به احکام نیست و هر شخص متضرر از رای می تواند آن را طرح کند.
- محدود به مواردی است که آرای صادره خلاف شرع بین باشند.
- محدودیت زمانی برای طرح درخواست ندارد.
- دو مرحله ای است و پس از تجویز ریاست قوه قضاییه، شعب ویژه دیوانعالی کشور رسیدگی مجدد می‌کنند.
- با توجه به اینکه معمولا قبل از تجویز نهایی ریاست قوه قضاییه، سه نفر از کارشناسان ( قضات منتخب دیوانعالی کشور) پرونده را مطالعه و راجع به خلاف شرع بین بودن اظهارنظر می‌کنند، نسبت به اعاده دادرسی موضوع ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی به نحو قابل توجهی طولانی‌تر است.
مهم: در اعاده دادرسی، به ویژه در اعاده دادرسی موضوع ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، تنظیم درخواست و لایحه به نحوی که با جهات قانونی مطابقت داشته باشد و موارد خلاف شرع را در اعمال ماده 477 تشریح نماید، مهمترین اقدامی است که باید صورت گیرد و حتما توصیه می‌شود از وکیل و مشاور حقوقی در تنظیم اعاده دادرسی کمک گرفته شود.
