دعوای الزام به فک رهن ملک
در ابتدا تعریف مختصر از عقد رهن ارائه و در ادامه مبنای چنین خواسته‌ای و شرایط به وجود آورنده آن را بیان می‌کنیم.
تعریف عقد رهن:
رهن از جمله عقود معین می‌باشد،عقد معین در برابر عقود غیر معین قرار میگیرد، بدین معنا که تعریف ، شرایط و ملزومات آن، در شرع و قانون ذکر شده است ،و یک قالب رسمی و شناخته شده برای انجام برخی اعمال حقوقی می‌باشد، از جمله این عقود عقد رهن نامیده می شود.
یکی از مهم‌ترین عقودی که امروزه کاربرد بسیاری چه در مباحث نظری ،و چه از لحاظ عملی، برای عموم مردم وجود دارد عقد رهن می‌باشد.
وفق ماده ۷۷۱ قانون مدنی که در تعریف عقد رهن بیان می‌دارد ((رهن عقدیست که موجب آن مدیون مالی را برای وثیقه به دایین می‌دهد رهن دهنده را راهن و طرف دیگر را مرتهن گویند))
بنابراین به موجب عقد رهن طلبکار برای تضمین طلب خود از بدهکار وثیقه میگیرد، تا در صورتی که او دین خود را در موعد مقرر ادا ننموده بتواند با فروش مال مرهونه به طلب خود برسد. یکی از پرکاربردترین مواردی که عقد رهن مورد استفاده قرار میگیرد در امور بانکی است، در بسیاری از موارد افراد برای تضمین بازپرداخت تسهیلات از بانک مال غیر منقولی را در رهن بانک قرار میدهند.
نکته حائز اهمیت در این گونه موارد آنجاست ،که با وجود ایفای دین یا با پرداخت تسهیلات اعطایی از جانب متقاضی تسهیلات بانک‌ها گاهاً از آزادسازی مال مرهونه خودداری به عمل آورده و در چنین شرایطی موجبات تضییع حق راهن را فراهم می آورند، که نیاز به طرح دعوای الزام به فک رهن ملک می‌باشد.
دعوای الزام به فک رهن ملک در فروض متفاوت قابل طرح می‌باشد:
- الف) در جایی که متقاضی تسهیلات جهت تضمین باز پرداخت ملکی را در رهن بانک قرار می‌دهد ،و پس از پرداخت کلیه اقساط خود با مراجعه به بانک با تقاضای فک رهن ملک به نتیجه مقتضی نمی‌رسد ،در چنین فرضی دعوای الزام به فک رهن ملک به طرفیت بانک یا موسسه مالی و اعتباری طرح می‌گردد.
- ب) فرض دیگر در قرارداد مشارکت در ساخت نیز بعضاً سازنده جهت اخذ تسهیلات از بانک ، ملک مالک را در رهن بانک قرار می‌دهد ،در چنین فرضی با عنایت به اینکه مالکین جهت تنظیم سند رسمی لازم است تا گواهی در رهن نبودن ملک را ارائه دهند، بدون اینکه سازنده ملک را از رهن خارج ننماید موفق به این عمل نخواهند شد، فلذا دعوای الزام به فک رهن به طرفیت سازنده بانک ارائه می‌گردد.
- ج) در فرض سوم موردی قابل طرح می‌باشد که شخصی ملک خود را که در رهن می‌باشد به غیر می‌فروشد با این شرط که در مدت معین ملک را از رهن خارج نماید و پس از گذشت مدت مزبور این مهم حادث نمی‌گردد در چنین فرضی خریدار دادخواست الزام به فک رهن را به طرفیت فروشنده مطرح می‌نماید.
نکته: در هر سه فرض مطروحه یک عامل سبب طرح دعوای الزام به فک رهن ملک می‌گردد و آن این است که طرفی که متعهد و ملزم شده اقدام به فک رهن ملک نماید پس از ایجاد شرایط آن چنین اقدامی را صورت نمی‌دهد.
به یاد داشته باشید خواهان برای طرح دعوای مزبور نیاز به اهلیت قانونی لازم می‌باشد که در ادامه بدان خواهیم پرداخت.